Тәртіпсіздіктер кезінде ұрланған заттарды сатып алмау жолдары: адвокат кеңес берді
Алматыдағы тәртіпсіздіктер кезінде дүкендерді тонаған тонаушылардың видеолары әлеуметтік желіде кеңінен таралып жатыр. Хабарландыру сайтында талан-тараждан кейін әртүрлі тауарлардың өте арзан бағамен сатылатындығы туралы жарнамалар шыға бастады. Жүздеген жарнамалардың арасынан ұрланған тауарды қалай анықтауға болады? Tengrinews.kz тілшісі елордалық заңгерлермен сөйлесті.
Заңгерлермен сұхбаттасқанға дейін қазақстандық жарнама сайттарын аралап көрдік. Шамасы, тауардың ұрланған, ұрланбағанын білу қазір кең таралған мәселелердің біріне айналды. Кейбір жарнамаларда сатушылар сатып алған күнін көрсетіп, түбіртегі бар екеніне сендіреді. Біреулер тіпті телефонмен бірге ресми кепілдік талонын да суретке түсірген.
Расында да, бірінші кезекте фискалдық түбіртек пен алатын заттың құжатын талап ету керек, деп кеңес береді Нұр-Сұлтан қаласы адвокаттар алқасының мүшесі Эльмира Асаубаева.
«Әр ұялы телефонның немесе жабдықтың өзінің сериялық нөмірі болады. Бөлшек саудада әрбір өнім осы нөмірмен есептеледі. Сайтта сатылатын өнімді сатып алғыңыз келсе, мыналарды сұрауға құқылысыз: төлқұжат, өнім сапасының сертификаты, фискалдық түбіртек. Осының бәрі сатушының тауарды өзі сатып алғанын дәлелдейді. Сонымен қатар сатушы тауарға қоса тіркелетін барлық құжаттарды ұсынуға міндетті», – деді астаналық заңгер
Дегенмен, жарнаманы желіде орналастыратын қазақстандықтардың тауарға фискалдық түбіртек немесе құжат тіркеуі сирек кездесетін жағдай. Мұндай жағдайда заңгер Асқар Үсенбаев қазақстандықтарға сатып алу-сату шартын жасау арқылы өздерін қорғауға кеңес береді.
«ҚР АК 406-бабының 1-бөлігіне сәйкес, сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші тараптың (сатып алушының) меншігіне беруге, ал сатып алушы қабылдауға міндеттенеді. Бұл мүлік (тауар) үшін белгілі бір соманы төлеңіз (бағасы). Өкінішке орай, іс жүзінде бұндай шартты ешкім жасамайды. Бұл жағдайда сатушыдан белгілі бір тауарды шынымен сатып алушыға келісілген сомаға сатқанын мәлімдеген қарапайым жазбаша түбіртек алуды ұсынамын», – деп кеңес береді қазақстандық заңгер.
Бұл ретте Үсенбаев сатушының хабарландыруын, оның телефон нөмірін және егер бар болса, сатушымен хат алмасқан мәтінді сақтауға кеңес береді. Мұның бәрі сатып алынған тауарды сатушы қылмыстық жолмен алғаны анықталған жағдайда пайдалы болуы мүмкін.
Сатып алушы қылмыстық құқық бұзушылық орбитасына қатысып кетпес үшін түбіртек, сатушының хабарландыруы, оның телефон нөмірі мен хат-хабарлары кінәсіздігінің дәлелі болады.
«Бұл ретте полицейлер тауарды тәркілеуге және оларды қылмыстық іс материалдарына заттай айғақ ретінде тіркеуге құқылы және бұл тауардың тағдырын тек сот шешеді, және тауарлары ұрланған адамға қайтарылады. Бұл ретте сатушы АК-тің 414-бабының 1-бөлігіне сәйкес тауарды үшінші тұлғалар сатып алушыдан негіз бойынша алып қойған кезде, сатушы сатып алушыға келтірілген шығынды өтеуге міндетті. Шарт орындалғанға дейін туындаған жағдайда, сатушы сатып алушының осы негіздердің бар екенін білгенін немесе білуі тиіс екенін дәлелдемесе, сатып алушыға ол шеккен залалды өтеуге міндетті», – деп қосты Асқар Үсенбаев.
