Қауіпсіздікке қалқан бола ма?

Өркениетті елдерде, соның ішінде Еуропада қала тұрғындары мен қонақтарына жайлы орта қалыптастыра отырып, қауіпсіздігін қамтамасыз етуге зор басымдық берілген. Мысалы, халық көп шоғырланған аудандарда немесе көше мен мектепте тосын оқиғаға тап келсеңіз, бір тетік арқылы көмек шақыруға болады. Өткен жылдан бастап Тараз қаласының аумағына да полиция қызметкерлерімен шұғыл байланысқа шығуға арналған «SOS» дабыл батырмалары орнатыла бастады. Бұл жаңашылдық қылмыс деңгейінің азаюына қаншалықты ықпал етеді? Осы тұста біз мүмкіндігі мол құрылғының әлеуетін мейлінше анықтап көрген едік.

Кейінгі жылдары қаладағы саябақтар мен халық көп жиылатын аумақтарда арнайы полиция бекеттері ашыла бастады. Бұл бекеттер, біріншіден, жедел әрекет ету арқылы қызмет сапасын жақсартуға, екіншіден, халықтың полицияға деген сенімін арттыруға оң ықпал етуде. Сондай-ақ былтыр ақпанда «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыру мақсатында «102» мобильді қосымшасы іске қосылды. Қосымшаның көмегімен тұрғындар полицияға кез келген құқық бұзушылық туралы хабарлама жіберумен қатар, оқиға орнынан тікелей бейнеқоңырау арқылы байланысқа шыға алады. Сонымен қатар былтыр қала орталығындағы халық көп шоғырланатын аумақтарға полиция шақыртуға арналған «SOS» батырмасы қойыла бастады. Оның ерекшелігі – дабыл тетікшесін басу арқылы тұрғындар полицияға хабарласып қана қоймай, қылмыстық немесе әкімшілік құқық бұзушылық туралы хабар бере алады. Әрине, полицияның сервистік моделін дамыту сала мамандарының шұғыл әрекет етуіне мол мүмкіндік жасайды. Аталмыш жүйеде тетікшені басқан соң, құрылғы орналасқан аумақ бейнекамераға түсіріліп, жедел басқару орталығындағы оператормен тікелей байланыс орнайды. Артынша шұғыл шақырту түскен орын қала картасынан нақтыланып, оператор бейнематериалды ашады. Кейін шаһар тұрғынының хабарламасына қарай қажет болған жағдайда патрульдік полиция оқиға орнына жедел барады. Бұл расында полициямен кәнігі қалта телефонымен байланысқаннан әлдеқайда жедел әрі тиімді. Себебі батырманы басқаннан кейінгі әрекеттің барлығы бейнекамераға жазылады. Яғни бейнежазбаға сол маңдағы күдіктінің әрекеті де ілігуі әбден мүмкін. Сонымен , былтыр полиция басқармасымен жыл соңына дейін қалада шақыртуға арналған 10 құрылғы орнатылып, жедел басқару орталығына қосылуға дап-дайын болған. Әйтсе де, «Қасіретті қаңтар» оқиғасы полиция басқармасының жоспарлы жұмысына тұсау болды.

Тіпті сол оқиғадан кейін «SOS» батырмасының біреуі жарамсыз болып, жөндеуге жіберілген. Сондықтан жедел басқару орталығы қалпына келтіріліп, қалған сегіз құрылғы орнатылған соң ғана заманауи «SOS» батырмасы іске қосылмақ. – «SOS» батырмасын қаланың орталық көшелері мен саябақтардан кездестіруге болады. Бұрын осындай жедел көмек шақыруға арналған құрылғылардың дамыған елдерде болатыны неститінбіз . Кейін әлеуметтік желіден көріп, таңдай қақтық. Халық көп жиналатын орындарда ұрлық фактісі тіркеліп немесе кикілжің тууы мүмкін. Егер сол мезетте қиындыққа тап келген қала тұрғыны құрылғыдағы тетікшені басса, құқық бұзған азамат сескеніп, батырманың маңына жуымайды деп ойлаймын. Себебі ол да бейнекамераға түсіп қалмаудың қам-қарекетін жасайтыны анық. Оның үстіне оқиға орнына полиция да жедел жетіп, мән-жайды анықтайды. Бір сөзбен айтқанда, батырманы басып, көмек сұрағандар ең әуелі өзін қауіпсіз сезінеді. Енді биыл аталмыш құрылғылар іске қосылса, қалада қылмыс деңгейі де азаяр деген үміттеміз, – дейді қала тұрғыны Қуаныш Сексенбайұлы. Тағы бір тұрғын Алдияр Аспанбековтің де пікірі осыған саяды. – Қазір түрлі бұзақылықтар мен қылмыстар туралы жиі естиміз. Өзіміз куә болған сәттер де аз емес. Ал солардың алдын алу үшін осындай құрылғылардың орнатылып жатқаны өте құптарлық. Бұрын осындай дабыл түймелері туралы шет елдердің кинолары мен деректі фильмдерінен көретінбіз. Енді осы жаңашылдықтың елімізге де енгізіліп жатқаны қуантады. Оның үстіне қазір цифрлы технологиялардың дәуірі. Біз де өркениет көшінен қалмауымыз керек. Тағы бір айта кетерлігі, адам батырманы басқан сәттен бастап ондағы әрекеттің барлығы бейнекамераға жазылады екен. Сондағы күдіктінің әрекеті де камераға түсіп қалуы ықтимал болғандықтан, бұзақылық жасап тұрған адам кері шегінетіні белгілі. Сондықтан ол бейнежазбадан именіп, артық іс-әрекетке бара алмайды. Яғни бұл құрылғының қылмыстың алдын алуға көп көмегі бар деген сөз. Алайда шаһар бойынша небәрі 10 құрылғының орнатылғаны аз деп ойлаймын. Өйткені қаланың аумағы ұлғайып, халық саны да, көлік қозғалысы да артып келеді. Соған сай сұраныс та жоғары болады. Сондықтан келешекте дабыл түймелерінің саны бұдан да көбейту керек, – дейді зейнеткер. Тұрғындар неғұрлым өздерін қауіпсіз сезінсе, соғұрлым қолайлы орта қалыптасады. Бұл өз кезегінде шаһарға ат басын бұратын туристер санының артуына да септігін тигізбек. Бұл бағытта құқық қорғау қызметкерлері ілкімді істер атқаруда. Олардың тынымсыз тіршілігі жұртшылықтың көз алдына. «SOS» батырмалары солардың жұмысын жеңілдетіп, қауіпсіздікке қорған боларына үміт басым.

Құрбанәлі ШАХАБАЙ