Атом станциясының артықшылығы мол

АЭС салу жөніндегі республикалық референдум жақындай түскен сайын атом энергетикасының артықшылығы мен кемшілігі жөніндегі пікірталастар да көбеюде. Осы ретте мен де өз ойымды ортаға салуды жөн көрдім.

Қазақстанда энергияға деген сұраныс жылдан-жылға артып келеді. Оған басты себеп – демографиялық дүмпу, техника мен технологияның қарыштап дамуы. Біз үйде, жұмыс орындарында электр қуатын үздіксіз пайдаланып, таза ауамен тыныстанғанды қалаймыз. Осы тұрғыдан алғанда, атом энергиясы сенімді және төмен көміртекті энергия көзі саналады. Сондықтан ол – көмірқышқыл газының төмен шығарылымын сақтай отырып, энергияға деген сұранысымызды қанағаттандыра алатын ұзақ мерзімді энергия көзімен қамтамасыз ету шешімінің бір бөлігі.
Ядролық энергия уран атомдарын ядролық бөліну деп аталатын процесте ыдыратқанда пайда болады. Нейтрон уран атомымен соқтығысқанда, атом ыдырап, тағы екі-үш нейтрон шығарады, нәтижесінде, жылу пайда болатыны физикадан белгілі. Жылудан шыққан бу турбинаны қуаттандырады және оны айналдырады, механикалық энергия өндіреді, механикалық энергия электр энергиясына айналады және ол біздің ұлттық электр жүйесіне жеткізіледі. Міне, бұл – АЭС жұмысының қарапайым түсіндірмесі.
Жел мен күн энергиясы сияқты жаңартылатын энергия көздері ауа райына байланысты, сондықтан осы таңғажайып технологиялардан басқа, бізге жарықты ұстап тұру үшін ауа райына тәуелді емес атом энергиясы сияқты сенімді көздер қажет. Қазіргі уақытта әлемде 444 коммерциялық ядролық реактор жұмыс істейтіндіктен, біз атом энергиясы ауқымды энергетика үшін тамаша шешім екенін білеміз және бұл технология біздің электр желісінің тұрақтылығын сақтауға көмектеседі.
Атом энергиясы ең жоғары қуат коэффициентіне ие, станциялар аз техникалық қызмет көрсетуді қажет етеді, жанармай құюсыз екі жылға дейін жұмыс істей алады және жыл бойына максималды қуаттың 93%-дан астамын өндіре алады, бұл оларды жел мен күн электр станцияларына қарағанда үш есе сенімді етеді.
Сонымен қатар атом энергиясы таза. Елдің қаупін басым ететін ондаған мың жылдар бойы өте улы болуы мүмкін радиоактивті ядролық қалдықтарда отын ретінде қолданылатын плутоний және уран таблеткалары сияқты өте улы химикаттарды мұқият және біржола жою – ғылым дамыған қазіргі уақытта шешімін табатын мәселе.
Басқа энергия көздерімен салыстырғанда, атом энергиясы энергияның ең қымбат және көп уақытты қажет ететін түрлерінің бірі болып табылады. Атом электр станцияларын салу миллиардтаған долларды құрайды және кез келген басқа жаңартылатын энергия инфрақұрылымына қарағанда әлдеқайда ұзағырақ, кейде тіпті он жылдан астам уақытты алады. Алайда атом электр станцияларын салу қымбатқа түссе де, оларды пайдалану салыстырмалы түрде арзан, бұл олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады және артықшылықтарға ие: бұл төмен көміртекті энергия көзі, қазба отындары сияқты баламалармен салыстырғанда оның көміртегі газын шығаруы аз, жаһандық климаттың өзгеруімен күресудің тиімді жолы, кез келген ауа райында электр қуатымен қамтамасыз ететін қауіпсіз және сенімді энергия, елімізде электр станцияларының жұмысына қажетті уран қорының мол болуы.
Ең бастысы, біз АЭС салуды қолдай отырып, сонымен бірге еліміз үшін жауапты және оны болашақ ұрпақ үшін қорғау қажет екенімізді ұмытпауымыз қажет.

Кенжеғали ШИЛІБЕК,
техника ғылымдарының кандидаты,
Тараз қалалық мәслихатының депутаты