Вакцинация – адамның ауру қоздырғыштарымен байланысқа түспей тұрып, олардан қорғанудың қарапайым, қауіпсіз және тиімді әдісі. Вакцинация организмнің табиғи қорғаныс механизмдерін іске қосып, бірқатар жұқпалы ауруларға төзімділікті қалыптастырады және иммундық жүйені күшейтеді.
Аурулар сияқты вакциналар да иммундық жүйені белгілі бір антиденелерді өндіруге үйретеді. Алайда вакциналар құрамында ауру тудыратын вирус немесе бактерияның тек өлтірілген немесе әлсіретілген түрлері ғана болады – олар ауру тудырмайды және оған қатысты асқынуларға қауіп туғызбайды.
Көптеген вакциналар инъекция түрінде енгізіледі, бірақ ауыз арқылы қабылданатын (пероралды) немесе мұрын арқылы енгізілетін вакциналар (мұрындық аэрозольдер) да бар.
Вакцинациясыз біз қызылша, менингит, пневмония, сіреспе және полиомиелит сияқты ауыр ауруларға шалдығу қаупіне ұшыраймыз. Бұл аурулардың көпшілігі өмірге қауіпті. ДДҰ бағалауы бойынша, балаларға арналған вакциналардың өзі жыл сайын 4 миллионнан астам адамның өмірін сақтайды.
Кейбір аурулар сирек кездесетін болса да олардың қоздырғыштары әлемнің кейбір немесе барлық аймақтарында айналымда болып қалады. Қазіргі әлемде жұқпалы аурулар шекаралардан оңай өтіп, иммунитеті жоқ кез келген адамды жұқтыруы мүмкін.
Вакцинация екі негізгі себепке байланысты қажет: ол сізді де, айналаңыздағы адамдарды да қорғайды. Себебі кейбір адамдарға – жаңа туған нәрестелерге, ауыр науқастарға немесе белгілі бір аллергиясы бар адамдарға – вакцина салуға болмайды, сондықтан оларды аурудан қорғау айналасындағылардың вакцина алуына тәуелді.
Вакциналар аурудың алдын алу үшін иммундық жүйені белсендіріп, иммунитет қалыптастырады. Вакцинация организмде иммундық жауап тудырады. Иммундық жүйе:
Ауру қоздырғышын – вирусты немесе бактерияны – таниды.
Антиденелер өндіре бастайды. Антиденелер – организмнің ауруға қарсы табиғи түрде шығаратын ақуыздары.
Қоздырғышты «есте сақтайды», болашақта онымен күресу үшін. Егер бұл қоздырғыш қайта түссе, иммундық жүйе оны тез жойып, аурудың дамуына жол бермейді.
Осылайша вакцинация – ауру жұқтырмай-ақ иммундық жауап қалыптастырудың қауіпсіз және тиімді тәсілі.
Біздің иммундық жүйемізде есте сақтау қабілеті бар. Бір немесе бірнеше доза вакцина алғаннан кейін біз әдетте сол ауруға жылдар бойы, тіпті өмір бойы қорғанысқа ие боламыз. Сондықтан вакциналар өте тиімді. Олар аурудың алдын алады, ал бұл ауруды басталғаннан кейін емдеуден әлдеқайда жақсы.
Вакциналар өмір бойы және кез келген жаста – туғаннан бастап, балалық шақта, жасөспірім кезде және қартайғанға дейін қорғайды. Барлық қажетті екпелерді уақытында алу маңызды.
Вакцинацияны кейінге қалдыру – ауыр ауруға шалдығу қаупін арттырады. Егер біз екпені шұғыл қажет кезде, мысалы, ауру өршігенде ғана салдыртатын болсақ, онда қажетті иммундық әсерге жетуге немесе барлық дозаларды толық алуға тым кеш болуы мүмкін.
Егер сіз немесе балаңыз ұсынылған вакцинацияны өткізіп алсаңыз, дәрігерден оны қалай және қашан толықтыра алатыныңызды сұраңыз!
Тараз қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармасы