Жыл сайын 14 қарашада Дүниежүзілік қант диабетімен күрес күні аталып өтеді. Бұл күнді Халықаралық диабет федерациясы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымымен бірге 1991 жылы қант диабеті жағдайларының көбеюіне байланысты құрған болатын.
Бүгінгі таңда бүкіл әлемде осы патологиямен ауыратын науқастардың саны 463 миллионнан асады. Бұл мәселенің өзектілігі мен медициналық-әлеуметтік маңыз- дылығын ескере отырып, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы қант диабетін ХХІ ғасырдың эпидеті деп жариялады.
Бұл Қазақстан үшін де өзекті мәселе болып отыр. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің деректері бойынша соңғы 15 жылда елімізде қант диабетімен ауыратын науқастардың саны 3,5 есе өскен. 2021 жылдың басында елімізде диспансерлік есепте 382 мың адам болған. 2022 жылдың 1-тоқсанындағы жағдай бойынша қант диабетімен ауыратын науқастардың саны 431 871 адамды құраған, бұл өткен жылмен салыстырғанда көрсеткіштің айтарлықтай өскенін аңғартады.
Облысымызда 20 мыңға жуық адам есепте тұр. Қант диабеті жағдайларының 4,3 пайызы 1-типті қант диабетіне жатады. Қалған жағдайлар II-типке сәйкес келеді.
Қант диабеті – ұйқы безі инсулинді жеткіліксіз өндіргенде немесе дене өзі өндірген инсулинді тиімді пайдалана алмаған кезде дамитын созылмалы ауру. Бұл көмірсулар алмасуының бұзылуымен, қандағы және зәрдегі глюкозаның жоғарылауымен, сондай-ақ басқа метаболикалық бұзылулармен сипатталады.
Қант диабетімен ауыратын адамдардың көпшілігінде бастапқы уақытта ешқандай белгілер байқалмайды. Сондықтан медицина мамандары қант диабеті белгілерінің жалпы көріністеріне мұқият болуға шақырады:
– айқын шөлдеу;
– зәр шығарудың жоғарылауы;
– жиі аштық сезімі;
– бұлыңғыр көру;
– дене салмағының төмендеуі;
– тез шаршау және әлсіздік;
– терінің қабынып, зақымдануынан кейін емдеудің қиын жүргізілуі.
Предиабет пен қант диабетінің белгілері қандағы қант деңгейінің жоғарылауымен көрінеді. Қант диабетіне дейінгі және қант диабетінің даму қаупін анықтау үшін глюкоза деңгейіне қан анализі қажет. Әдетте бұл процедура 8 сағаттық тамақтану үзілісінен кейін (ұйқыдан кейін, аш қарынға) жүзеге асырылады.
1-11 қараша аралығында облыстық аурухана қызметкерлері – дәрігерлер, орта, кіші және басқа да қызметкерлер үшін акция өткізілді. Екі жүз медицина қызметкері қандағы гликемияны өлшеп, 16 қызметкерде көмірсулар алмасуының бұзылуын анықтады. Тіпті осындай кішкентай акция арқылы қанша адам көмірсулар алмасуының бұзылуымен жүргенін білуге болады, өйткені ешқандай белгілері байқалмайды.
Облыстық көпсалалы ауруханасының 2 консультативтік-диагностикалық бөлімшесінің корпусында да Дүниежүзілік қант диабетіне қарсы күрес күніне орай қала және облыс тұрғындары үшін «Қант диабетіне өзіңді тексер!» атты ашық есік күні өтті. Шараға келген тұрғындар қандағы глюкоза деңгейін өлшетіп, эндокринологтан кеңес алды.
Қант диабетінің пайда болуына адамның дұрыс тамақтанбауы мен дене қимылының азаюы және күйзеліс себеп болады екен. Мұндай жағдайда адам күйзеліске түспеуі мүмкін емес. Бұл да диабеттің асқынуына алып келеді. Сондықтан психолог мамандармен кеңесіп тұруды жөн санайды дәрігерлер. Қант диабеті – адам өміріне өте қауіпті дерт. Оған бейжай қарамағанымыз жөн, әсіресе келешек ұрпақ қамын ойласақ, бүгіннен әрекет еткен абзал.
Лаура АБАЙҚЫЗЫ