Эдик, сәлем. Қалайсың? Өлеңдеріңді оқып жүрмін. «Ғажап әдебиет» газетінің соңғы санына шыққан топтамаңды оқығаннан кейін, өзіңе хат жазайын деп шештім. Ана бір өлеңіңде «Сен де мені ойлайсың ба?» деп жазыпсың. Қалай мен сені ойлаймын? И так проблема көп. Садиктің ақшасы, квартплата, кредит дегендер сен түгілі туған әкем мен шешемді ойлатпайды. Сен құсап сәтсіз махаббатқа ішім ашып жүрсе арман жоқ екен-ау, ломбардта күйіп кеткен алтындарымды ойласам, жылағым келеді. И ваще проблема жоқ болса да, мен сені не үшін ойлауым керек? Жәрайды, ойладым дейін, содан саған удовно бола ма? Не сөз ол?
Содан кейін әртүрлі гүлдерге теңегеніңді қойшы. Оқып отырып қараптан-қарап қысылам. Жалпы мені аңға, құсқа теңегеніңді қойшы, а, Құдай үшін. «Құралайым», «көгершінім» деген теңеулерің маған түк те келмейді. Мен баяғы әбшяганың артындағы қызыл қайыңның түбінде сызылып тұратын талдырмаш қыз емеспін. Мен екі бала туған әйелмін. И саған айтайын, екінші баладан кейін қарным тартылмай қалды. Айтпайын десем де айтқызасың, жалпы дене-бітімім бұрынғыдай емес. Көрсең, лирикаңды жиып қойып, сатира жазып кетер едің. Жәрайды, оны да қойшы, бұрынғы кезімді елестетіп жазып жүрген шығарсың. Ал ана «Жат құшақта жатырсың ба?» дегенің не сөз? Айналайын-ау, ол менің некелі жарым. Қалай ол жат құшақ болады? Сонда менің құшағым сенің құшағың ба не? Сенің құшағыңда жатсам, өз құшағымда жатқан боламын ба? Қой, айналайын. Және «Өзге ошақтың отын жақтың» дегеніңді де түсінбедім. Бұл менің өз ошағым, өзімнің Отаным. Бұрын сенің ошағыңның отын жақсам бір жөн екен-ау. Газыңа шай да қойып көрген жоқпын ғой.
Тағы да қайталап айтамын, «Мәңгілік махаббатым өзің ғана» дегеніңді де қой. Жалпы мәңгілік махаббат деген сөзді айт- паңдаршы. Осы ақын, жазушы дегендер, өтірік айтқандарыңды қойсаңдаршы. Жас балдар шын екен деп қалады ғой. Содан кейін «бір ғана махаббат» дегенді де айтушы болмаңдар. Сендердің кесірлеріңнен бірінші махаббатына қолы жетпегендердің барлығы да өздерін бақытсыз санап, сорлап жүреді. Көптеген жастардың үйленбей жүруіне сендер – ақын, жазушылар кінәлісіңдер. Егер бір ғана махаббат болатын болса, сен қайдан шықтың, мен қайдан тудым? Әлде мына жұрттың барлығы кластастарына үйленді деймісің? Жоқ, айналайын, барлығы да екінші, үшінші махаббаттарына үйленіп, ұрпақ өрбітіп отыр. Тіпті төртінші махаб- батына үйленіп, күліп-ойнап жүргендер көп. Бесінші махаббатынан бес бала сүйіп, алтыншы махаббатымен алтын тойға жеткендер бар. Сендер осыны неге насихаттамайсыңдар? Баяғыда мамам «кітап оқы, кітап оқы» деп қақсаушы еді. Оқымағаным қандай жақсы болған. Оқысам Оспанова Айгүл құсап жүрер едім қиялданып, қашан бойында бір міні жоқ жігіт келіп, өле сүйіп, ертегідей ғұмыр кешер екенбіз деп.
Мұның бәрі әшейін ойласу ғой. Енді тікелей өзіме қатыстыларын айтайын. «Сен де мені сүйген едің» дегенді қайдан шығардың? Мен саған қашан сүйемін деп едім? Рас, ұнаттым, жақсы көрдім. Әсіресе көзіңді сығырайтып күнге қарап тұрушы едің ғой. Сол сәтің ұнайтын. Бірақ енді соған бола үйлене салмаймын ғой. Екеуміз қосылып алып, сен күнге қарап сығырайып, мен айға қарап аларып отырсақ, тіршілікті кім істейді? Иә, саған сол кездер үшін ешқандай өкпем жоқ. Шық дедің шықтым, кір дедің кірдім. Театрға бардық, киноға бардық. Бәрі-бәрі ұнайтын. Бірақ өмір бойы Есентайдың жағасында жүре бермейтін шығармыз. Өмір бойы студент болып жүре беретін болсақ, мен де жүре берер едім. Ең құрымаса, магистратураға да түсе алмадық. Тағы да екі жыл жүре тұрар едік. Жатақханадан айдап шыққаннан кейін қайда баруым керек? Ауыл деген аноооу Атырауда. Бір барсаң, қайта келу деген әңгіме жоқ. Ал менің Алматыда қалғым келді. Сенің ала қоятын түрің көрінбеді. Сол кездерде Алмас жолықты. Алматыда үйі бар екен, астында машинасы бар екен… Солай…
Сен де енді ақын болып жүре бермей, бір уақ адам бол. Қазақ поэзиясының саған өкпесі жоқ шығар, өлеңді қоя тұр да, өміріңді ойла. Жан-жағыңа қарашы, қаншама қыздар жүр. Шеттерінен әдемі, сүйкімді, ақылды, білімді. Солардың ішінен маған ұқсайтын біреуін тауып ал да, үйлен. Бөпелерің болады. Содан кейін бала туралы, отбасы туралы, сүйген жар туралы, Отан туралы жаз. Тақырып аяң да кеңитін еді. Мен түгілі өлеңді де ойлауға шамаң келмейтін кездер болар еді, үйленсең. Ал сенің жүрісің мынау. «О, менің жүрегім, жүрегім…» дейсің де жүресің. Сенің жүрегің ауырмағанда, менің жүрегім ауыра ма?
Жүрегің ештеңе емес, арақты қоймасаң бауырың ауырады, сыраны қоймасаң бүйрегің ауырады, темекіні қоймасаң өкпең шіриді. Содан кейін… Жаман айтпай, жақсы жоқ. Қой, айналайын. Бәрін де қой.
Саған баяғыда айттым, «домбыра үйреніп алсаңшы» деп. «Бүйтіп өлең жазып жүре бергенше, жұрттар құсап айтысқа қатыс» дедім. Айтысқа қатыссаң ғой, жағдайыңды түзеп алар едің. Орын алмаған айтыскерлер де 100 мың теңгеден, 200 мың теңгеден алып қайтады екен. Орын алсаң тіпті жақсы. Машина ұтып алсаң тіпті керемет емес пе? Жұрттың балаларынан сенің бір жерің кем бе? Олар мінген машинаны сен мінсең, дөңгелегі түсіп қалар деймісің. Білем, осы жолдарды оқып отырып, баяғы қырсық мінезіңе салып, көше онсызда пропка деп отырған шығарсың. Айтыскер болмасаң да бет ашып жүрер едің ғой. Тойларға барған сайын, беташарға мың теңге, екі мың теңге салған сайын, сен есіме түсесің. Құдай-ау, ойламаймын деп отырып, есіме түсесің дегенім не тағы? Иә, кей-кейде есіме түсесің. Айтыскерлердің сенен бір жері артық деймісің. Сенің айтқан өлеңіңді айтады да, соңғы жағын «әрәйдім, дәрәйдім, дәрәйдім, дәй» дей салады, болды. Жәрайды, қойшы, саған ақыл айтамын деп қолым да талып кетті. Мұның барлығы – өзіңнің проблемаң. Менің ештеңем кетпейді.
Сөздің соңында айтарым, қолыңнан келеді ғой, бірді-екілі хит болатын әндерге сөз жазшы. Абысындармен отыра қалып әңгіме айтқанда, мақтана қояйын деп: «Маған баяғыда ақын жігіт ғашық болған», – десем: «Қойшы, қай әндердің сөзін жазған?» – деп сұрайды.
Ал, сау бол, саған жыным келіп отыр- ғанын да, жаным ашып отырғанын да білмеймін. Айтпақшы, «Сағынып сен де мені жүр ме екенсің?» дегеніңе айтарым. Сағынбаймын. Бірақ кейде сенің тістеп сүйетінің есіме түсіп кете береді. Ернім ісіп кетуші еді ғой, жындыбас.
P.S.: Хатты оқыған ақын жігіт жауап жазбаққа ниетті көрінеді…
Бейбіт САРЫБАЙ,
ақын